En febreiro de 2020 Sés publicou 'Liberar as arterias', o sétimo disco da súa traxectoria. Un disco que, condicionado pola pandemia, tivo sobre os escenarios unha traxectoria irregular. Logo de non poucas cancelacións, Sés deu este venres por finalizada a xira de "Liberar as arterias" após un concerto no Auditorio de Galicia.
Nunha entrevista con Europa Press, Sés recoñece que 'Liberar as arterias' é o primeiro disco polo que sente pena. "Pobre. Era o meu mellor disco e mira ti", comenta.
"Para min este disco representou quitarme o mandilón de parvuliños. Agora vou para o cole dos maiores e teño que estar ao nivel. Aínda que sigo sendo novata, xa non estou en parvuliños, agora xa estou en primaria".
"Liberar as arterias" é un traballo coidado e cru no que Sés rende homenaxe ao poeta Luz Fandiño. Musicalmente é o resultante dunha mestura na que conflúen o 'rock and roll', a tradición oral e certa cadencia da canción de autor latinoamericana. Un traballo que supón unha evolución no seu son. E é que "ao que debe temer todo artista é a caer na fórmula. A fórmula é a túa inimiga, sempre", advirte Sés.
"O que non se pode é perder a frescura. O día que considere que non teño nada máis novo que dicir, creo é mellor non dicir nada, non molestar ao silencio", sinalou.
Dous discos en proceso
Na actualidade Sés atópase no proceso de produción de dous discos. Un novo traballo con novas cancións que será o oitavo da súa carreira e un disco con destino ao mercado latinoamericano que incluirá versións en castelán dos seus temas máis coñecidos.
Respecto ao primeiro Sés asegura acharse "fronte a un reto moi grande pero tamén ante unha responsabilidade maiúscula, que é facer un disco mellor que 'Liberar as arterias'".
Sés explica que escribe visceralmente. "Non teño nin o talento nin o método que require o dicir 'voume a sentar e vou gravar un disco'. Eu non é que prepare un disco, é que sempre teño cancións, non para un disco, para cinco. O que fago é sentarme e escollelas".
'Liberar as arterias', por exemplo, contaba con letras escritas en 2010. "Todos os meus discos ten textos escritos en momentos moi diferentes. E este non vai ser diferente", adianta Sés. "En leste vai haber textos escritos fai dez anos. Pero claro, entón non os tería cantado como os vou a cantar agora".
A cantante asegura que cos seus músicos é fácil soar ben. "Pero tamén é superfácil facer temas que non lle interesen a ninguén. Porque eu a metade do que escoito actualmente non lle tería que interesar a ninguén que tivese dous dedos de fronte. Por que? Porque xa está feito".
Versións en castelán
Respecto ao disco de versións en castelán, comenta Sés que "traducindo as miñas cancións ao español paseino superbien". Non foi fácil "porque hai moitas cousas que non se podían traducir, que había que reinterpretarlas. Foi algo que me obrigou a utilizar o cento por cento do meu cerebro, que é algo que non me pasa na miña lingua habitual. Pero as cancións soan igual en español que en galego. Eu creo que ás veces até che esqueces de en que idioma están".
Sés asegura que non lle supuxo ningún conflito a decisión de gravar por primeira vez en español. "Eu cantar... canto como podo. Eu non son cantante. Entón, cando vou a Latinoamérica, se non me entenden o que digo, eu que interese teño? Eu non son Silvia Pérez Cruz que canta e ir a pota. Non. Eu non achego nada vocalmente. O meu interese está no que digo. E se para que me entendan iso teño que cantar en español, fágoo e punto".
En eúscaro e catalán
Non é a primeira vez que Sés grava nun idioma que non sexa galego. Nos últimos meses publicou un tema en eúscaro e outro en catalán. Cuestión que a artista se empeña en desmitificar. "Hai unha cousa que me gustaría que quedase clara porque creo que a xente non a ten moi en conta. Eu non son música. Eu non sei ler un pentagrama. Eu son filóloga e antropóloga social. Entón, para min as linguas son códigos vehiculares. Nada máis", comenta.
"A min ninguén me ten que agradecer que cante en eúscaro ou en catalán. Coma se eu fose unha oenegué lingüística... Pero, por suposto, tampouco me teñen que criticar que faga versións en español. Todo o que eu fago a nivel lingüístico fágoo con coñecemento de causa, que é máis do que pode dicir a maioría da xente", engade.
"Se algo me interesa é latinoamérica"
O concerto de Santiago é o último que Sés ofrece en Galicia antes de emprender unha xira por Latinoamérica, na que visitará escenarios de Arxentina, Chile e Uruguai no mes de marzo.
"Se hai algo que me interese actualmente, probablemente, sexa Latinoamérica", comenta. "En Latinoamérica sinto moito máis identificada, moito máis natural que en Europa. Eu síntome máis preto de Buenos Aires, de Montevideo, de Lima ou de Bogotá que de Lisboa".
Asegura Sés que esa sintonía entre ela, como galega, e os latinoamericanos ten que ver con que "compartimos condición de colonizados e de marxinais". Iso inflúe moitísimo, engade. "Vivir na marxe une moito. Eu sinto que formo parte deses 'nadies', dos que falaba Eduardo Galeano, que valen menos que a bala que a mata", destaca.
Da súa xira por Sudamérica, Sés espera, sobre todo, nutrirse de cousas moi interesantes: "folclores que a min me encantan, descubrimentos literarios, descubrimentos musicais... E sobre todo, sabes o que me gusta de Latinoamérica? Que alí eu me sinto máis individual, menos colectiva. Alí estou descontextualizada e todo é moito máis verdade. Incluso o aplauso. Que aquí é gratuíto moitas veces. A min ás veces aquí apláudenme sen que o mereza. Alí non".
O boom das pandeireteiras
Ao longo de toda a súa traxectoria Sés defendeu sempre a súa condición de 'pandeireteira'. "Aínda que nunca fixen nada na música tradicional", matiza. "Eu non fago iso no escenario. Eu son cantautora. Agora ben, todo o boom que existe neste momento dos folclores en xeral e o galego en particular, benvido sexa".
En todo caso, Sés maniféstase cauta e lembra que nos anos 90 The Coors, Mike Oldfield ou Luar na Lubre xa saían nos 40 Principais e na MTV. "Pero o mercado vai cambiando os seus obxectos de vendas. Os fabricantes de moda saben que un ano teñen que vender pantalóns de campá e ao seguinte pitillos para que a xente renove o seu armario e vender. E a música é un ben de mercado".
En calquera caso, maniféstase "supercontenta" de que no mercado actual empúxense músicas tradicionais. "Primeiro, porque son as que máis me gustan. E despois, porque son as que máis o necesitan. Pero por desgraza eu sei que este tipo de ascensores son propiedade das discográficas e que elas cando queren cortan os cables", agrega.
Respecto da irrupción de fenómenos como Tanxugueiras, Sés considera que "ninguén no seu san xuízo pode dicir que iso sexa malo para nós". E lembra que "grazas a Carlos Núñez en Galicia hoxe hai unha lexión de persoas que saben tocar a gaita". Se grazas a Tanxugueiras hai unha lexión de persoas que saben tocar a pandeireta, estupendo. "Sería de imbéciles non querelo", remarcou.
Outra cousa, matiza, é como "desde a lucidez" quéirase analizar. "Está claro que cando desde as televisións decídase que non volve saír unha pandeireta, acabouse".