Un estudo da UVigo cuestiona as hipóteses clásicas sobre a alta biodiversidade nos trópicos

A distribución da biodiversidade non é uniforme en todo o planeta. Os trópicos, por exemplo, concentran a maior riqueza de especies de vertebrados, un fenómeno coñecido como o Gradiente Latitudinal de Biodiversidade. Trátase dun patrón amplamente recoñecido e estudado no ámbito da ecoloxía e a evolución, mais a explicación das súas causas continúa a ser obxecto de debate científico.

Agora, un novo estudo liderado por investigadoras da Universidade de Vigo pon en dúbida algunhas das hipóteses clásicas formuladas para explicar este patrón. A investigación foi realizada por Sofía Galván, Sara Varela e Sara Gamboa, do grupo Terra/Mapas Lab do CIM da UVigo, e acaba de ser publicada na prestixiosa revista internacional Journal of Biogeography.

Másnoticias

Veinte estudiantes de la UVigo reciben beca de la Xunta para estudiar fuera de la UE

24/08/2025

Investigadores do CIM estudan o papel do plancto mariño no almacenamento de CO₂ nos océanos

01/08/2025

Tres grandes hipóteses baixo revisión

O estudo elaborado polas investigadoras do Terra/Mapas Lab céntrase en tres hipóteses tradicionais. Por unha banda, a hipótese da área xeográfica, que sostén que as rexións tropicais albergarían máis especies por seren máis extensas. Por outra, a hipótese do tempo, baseada en que os trópicos serían máis antigos, polo que tiveron máis tempo para acumular biodiversidade. Finalmente, a hipótese da estabilidade climática, que afirma que a maior estabilidade do clima tropical permitiría a persistencia de máis especies ao longo do tempo.

Para comprobar a validez destas ideas, as investigadoras dividiron o planeta en cinco grandes zonas climáticas —tropical, árida, temperada, fría e polar— e analizaron como cambiaron estas rexións nos últimos cinco millóns de anos. Estudaron a súa evolución en termos de área, estabilidade e antigüidade, relacionando estes factores coa distribución actual de especies de mamíferos, aves e anfibios.

Resultados que rompen cos esquemas clásicos

As conclusións do estudo son contundentes: ningunha das hipóteses clásicas logra explicar por si soa a maior biodiversidade nos trópicos. Nin a maior extensión, nin a antigüidade nin a estabilidade climática parecen ser suficientes para xustificar por que estas rexións concentran tantas especies en comparación con outras zonas do planeta.

As autoras destacan que esta riqueza é, en realidade, o resultado dunha combinación de múltiples factores históricos, ecolóxicos e evolutivos. A historia evolutiva das especies, as interaccións biolóxicas e as características propias dos ecosistemas tropicais poden desempeñar un papel fundamental que non se tiña en conta de maneira suficiente ata agora.

Avances científicos e novas ferramentas para responder vellas preguntas

Este traballo exemplifica como os avances nos datos climáticos do pasado e nos macrodatos de biodiversidade permiten revisar e cuestionar teorías clásicas que ata o momento non puideran ser probadas de forma global. Tal e como explican as autoras, “temos que aproveitar os novos avances para examinar hipóteses teóricas clásicas que ata agora non se puideron comprobar. Os novos modelos do clima do pasado, así como a existencia de macrodatos sobre biodiversidade, permítennos aumentar o noso coñecemento sobre os factores que determinan a distribución dos vertebrados no noso planeta”. O estudo pon en valor o uso de enfoques multidisciplinares na investigación ecolóxica e bioxeográfica, integrando grandes volumes de datos, análise espacial e modelos climáticos.